Τρίτη 22 Απριλίου 2008

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ


Ο Παρατηρητής διαμορφώνει την Πραγματικότητα. Μεγάλη αλήθεια ή ακόμη ένα κλισέ δίχως πρακτικό αντίκρισμα; Το μόνο αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των παρατηρητών δεν βιώνει μία επιθυμητή πραγματικότητα. Ή, πιο σωστά, βιώνει μία ανεπιθύμητη πραγματικότητα. Θα μπορούσε να σχολιάσει κάποιος ότι η καθημερινότητα σε διδάσκει μέσω προσλαμβανουσών παραστάσεων τι είναι απωθητικό κι ανεπιθύμητο. Τι είναι επικίνδυνο και τι χρίζει αλλαγής. Δεν σε διδάσκει όμως με τι να το αντικαταστήσεις. Η διαδικασία εύρεσης λύσης, μίας νέας λύσης, απαιτεί καινοτομική σκέψη, έμπνευση, δημιουργική φαντασία και τόλμη, χαρακτηριστικά που σίγουρα δεν διέπουν την πλειοψηφία, που έχει εκπαιδευτεί να ακολουθεί την πεπατημένη.
Η παραπάνω θέση είναι λογικά τεκμηριωμένη, αλλά δεν παύει να αποτελεί μία εξήγηση σε πρώτο επίπεδο. Εξαιρετικά βολική μάλιστα για τη μεγάλη «μάζα» των παρατηρητών, όπως άλλωστε κι όλες οι θεωρίες-δικαιολογίες που βοηθούν στη λυτρωτική μετατόπιση ευθύνης.
Η τελευταία λέξη αποτελεί ένα πανίσχυρο κλειδί. Η έννοια πίσω απ’ τη λέξη. Η Ιδέα πίσω απ’ την έννοια. Η αρχή ενός μονοπατιού, ο δρόμος της Αρετής του Ηρακλή, που ίσως απαιτήσει τέσσερα πόδια και δυνατά σαγόνια για να τον περπατήσει κανείς ως την πολυπόθητη κορυφή. Κι επειδή όλοι διαθέτουμε τα τελευταία, έστω κι εν δυνάμει, ας ξεκινήσουμε. (Όσοι αμφιβάλουν για το αν διαθέτουν τα παραπάνω όπλα, εγγυόμαστε ότι θα τα ανακαλύψουν στην πορεία. Δεν μπορούμε, όμως, να εγγυηθούμε ότι δεν θα αυτοτραυματιστούν με αυτά. Πάντοτε η αποτελεσματικότητα ήταν ανάλογη του ρίσκου...).
Η θυματοποίηση αποτελεί μία μάστιγα που εξαπλώνεται ραγδαία, σαν σκιά που γιγαντώνεται εκθετικά με τη δύση του ηλίου. Ο μέσος πολίτης έχει εξαρτηθεί από το ρόλο του θύματος σε τέτοιο βαθμό, που φτάνει στο σημείο να τον διεκδικεί καθημερινά με πρωτοφανές σθένος. Η αλήθεια είναι ότι ο ρόλος αυτός έχει ένα δελεαστικό χαρακτηριστικό: παίρνει την ευθύνη απ’ την πλάτη σου, σε ανακουφίζει απ’ το δυσβάσταχτο φορτίο. Και την μεταθέτει στον θύτη. Τον Υπεύθυνο. Το βάρος της ευθύνης, όμως, δυναμώνει τα πόδια του παρατηρητή. Τον απαλλάσσει από τα δεκανίκια. Αυξάνει τη Δύναμη της Παρατήρησης. Αυξάνει τη δυνατότητα της Διαμόρφωσης!
Ας το κάνουμε πιο λιανά: Ο οποιοσδήποτε μεταθέσει την ευθύνη μίας κατάστασης σε σένα, γίνεται δικός σου παρατηρητής ως προς τη συγκεκριμένη κατάσταση. Παρατηρεί αυτό που θες εσύ, ενισχύει τη δική σου παρατήρηση (βλέπε: αύξηση «ποσότητας» παρατήρησης), διαμορφώνει αυτό που εσύ επιθυμείς. Γίνεται ένα πιόνι σου στο παιχνίδι διαμόρφωσης πραγματικοτήτων. Ο κάθε παρατηρητής, λοιπόν, αυξάνοντας το φορτίο της προσωπικής ευθύνης, αυξάνει τη Δύναμη Δημιουργίας του.
Διευκρίνηση: μιλώντας για αύξηση της προσωπικής ευθύνης, δεν προτρέπουμε κανέναν να γίνει εξιλαστήριο θύμα ή αποδιοπομπαίος τράγος κανενός. Διαχωρίζουμε την τυπική ευθύνη, την οποία οφείλει κανείς στην «αντεργική» του υπόσταση να αποφεύγει(!), από την ουσιαστική, την οποία αναλαμβάνει κανείς μόνο με την επίπονη χρήση του καθρέφτη. Είναι εκείνη η στιγμή, μετά το πρώτο σοκ, που τα πόδια δυναμώνουν, το κορμί γίνεται ευθυτενές, το βλέμμα ασυνήθιστα διαυγές, κι ένα σαρκαστικό χαμόγελο σχηματίζεται αυθόρμητα στα χείλη...
Πρόκληση: Πάρτε την Ευθύνη για την Πραγματικότητα που σας περιβάλει. Σκεφτείτε καλά πριν ρίξετε όλες τις ευθύνες στο Σύστημα, στους πολιτικούς, στους δημοσιογράφους, στο Κεφάλαιο, σε οποιονδήποτε. Μην χαρίζετε τη Δύναμή σας. Τολμείστε να διαμορφώσετε τη δική σας πραγματικότητα πληρώνοντας αδιαμαρτύρητα το κόστος. Το μονοπάτι είναι δύσβατο και κανείς δεν εγγυάται το αποτέλεσμα. Και για να βαδίσεις έναν δύσβατο δρόμο με το κεφάλι ψηλά δίχως να σκοντάψεις, χρειάζεσαι δυνατά πόδια και καλή αίσθηση ισορροπίας.

Quiz: Παρατηρητής μετατράπηκε σε «Θεό», αναλαμβάνοντας τις ευθύνες (αμαρτίες) ΟΛΩΝ των «κοινών θνητών». Η επιρροή του στην καθημερινή μας Πραγματικότητα είναι κάτι παραπάνω από καταλυτική. Σας θυμίζει κάτι;